اذن‌خواهی در جهاد (قرآن)گروه های مختلفی از پیامبر برای شرکت نکردن در جهاد اذن خواهی می کردند. ۱ - بادیه نشینانمؤمنان بادیه نشین، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای شرکت نکردن در جنگ به علت عذر اجاز می گرفتند. وجآء المعذرون من الاعراب لیؤذن لهم وقعد الذین کذبوا الله ورسوله... (مقصود از «معذرون» به قرینه «قعد الذین کذبوا» و سیاق آیه، مؤمنان معذور است.) ۲ - اذن خواهی منافقاندرخواست اجازه از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای ترک جهاد بدون داشتن عذر موجه، از ویژگی‌های مردم بی ایمان و منافق بود. انما یستـذنک الذین لایؤمنون بالله والیوم الاخر وارتابت قلوبهم فهم فی ریبهم یترددون. منافقان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای حضور نیافتن در جنگ اذن می خواستند. عفا الله عنک لم اذنت لهم حتی یتبین لک الذین صدقوا وتعلم الکـذبین. (مقصود از ضمیر «هم» منافقان هستند.) انما یستـذنک الذین لایؤمنون بالله والیوم الاخر وارتابت قلوبهم فهم فی ریبهم یترددون. ومنهم من یقول ائذن لی ولاتفتنی الا فی الفتنة سقطوا... واذا انزلت سورة ان ءامنوا بالله وجـهدوا مع رسوله استـذنک اولوا الطول منهم وقالوا ذرنا نکن مع القـعدین. انما السبیل علی الذین یستـذنونک وهم اغنیآء رضوا بان یکونوا مع الخوالف وطبع الله علی قلوبهم فهم لایعلمون. واذ قالت طائفة منهم یـاهل یثرب لا مقام لکم فارجعوا ویستـذن فریق منهم النبی یقولون ان بیوتنا عورة وما هی بعورة ان یریدون الا فرارا. ۳ - عدم صداقت منافقانعدم صداقت منافقان، علت روا نبودن اذن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به آنان برای ترک جهاد بود. عفا الله عنک لم اذنت لهم حتی یتبین لک الذین صدقوا وتعلم الکـذبین• لایستـذنک الذین یؤمنون بالله والیوم الاخر ان یجـهدوا بامولهم وانفسهم والله علیم بالمتقین. منافقان به کسب اجازه، برای همراهی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در جنگ تظاهر می کردند. فان رجعک الله الی طـآئفة منهم فاستـذنوک للخروج فقل لن تخرجوا معی ابدا ولن تقـتلوا معی عدوا انکم رضیتم بالقعود اول مرة فاقعدوا مع الخــلفین. ۴ - مؤمنان معذوررخصت خواهی مؤمنان معذور، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای شرکت نکردن در جهاد مجاز بود. لیس علی الضعفآء ولا علی المرضی ولا علی الذین لایجدون ما ینفقون حرج اذا نصحوا لله ورسوله ما علی المحسنین من سبیل والله غفور رحیم.. و جاء المعذرون من الاعراب لیؤذن لهم.. (برداشت با توجه به آیه فوق و شان نزول، قابل استفاده است.) [۱۵]
مجمع البیان، طبرسی، ذیل آیه.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اذن‌خواهی در جهاد ». |